Çene Eklemi Sorunları
Çene eklemi sorunları, toplumda görülme sıklığı artan ve yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren problemlerdir. Yemek yeme, çiğneme ve konuşma gibi temel fonksiyonların kaybına neden olan çene eklem sorunları, genellikle stres ve diş gıcırdatma gibi sebeplerden kaynaklanır. Bununla birlikte sorunun altında çok daha farklı nedenler yatıyor olabilir. Rahatsızlığın tedavisi ise, problemin kaynağına ve ciddiyetine göre farklılık gösterir.
Çene Eklem Problemleri Neden Olur?
Çene eklem sorunları, alt ve üst çeneyi birbirine bağlayan eklem dokularında ve kemiklerinde ortaya çıkan rahatsızlıklardır. Uygulanan yanlış tedaviler, aşırı stres, kazanılmış alışkanlıklar ve geçirilen travmalar gibi pek çok farklı sebepten kaynaklanan çene eklemi problemleri zaman içinde ilerleme kaydeder. Doğru zamanda tedavi edilmeyen vakalarda semptomlar geçirilen süreye bağlı olarak artış gösterir ve çenede kilitlenmeye kadar ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle çene eklem sorunlarının erken dönemde tedavi edilmesi oldukça önemlidir. Çene problemleri çok sayıda farklı nedene bağlı olarak gelişse de genellikle şunlardan kaynaklanır:
- Kaza sebebiyle çenede deformasyon oluşması
- Çene açıp-kapama sorunları
- Tırnak yeme alışkanlığı
- Çok fazla sakız çiğnemek
- Stres
- Duruş bozuklukları
- Yanlış diş tedavileri
- Alt ve üst diş bozuklukları
- Geceleri diş gıcırdatma
Çene Eklemi Sorunlarının Belirtileri
Çene eklemi rahatsızlıklarından muzdarip kişiler uzun yıllar çene bölgesinde ağrı hisseder. Özellikle çiğneme ve konuşma sırasında ortaya çıkan rahatsızlıklar en yaygın belirtiler arasındadır. Sorunun kaynağı değişken olduğu için oluşan belirtiler de kişiden kişiye farklılık gösterir fakat genel olarak şu şekildedir:
- Yemek yeme ve çiğneme sırasında zorlanma
- Yüzün bir bölümünde şişlik olması
- Ağzı çok fazla açamama
- Çeneden tıkırtı sesi gelmesi
- Çene kilitlenmesi veya çene çıkması
- Kulak çınlaması veya ağrısı
- Baş dönmesi
- Şiddetli baş ağrısı
- Yemek yerken yoruma
- Göz çevresinde oluşan ağrılar
- Boyunda sertleşme ve ağrı
Çene Eklem Sorunları Nasıl Tedavi Edilir?
Çene eklem problemleri toplumda sıklıkla görülen rahatsızlıklardandır ve zaman içinde ilerleme eğilimindedir. Bu nedenle çene eklem problemlerinin zamanında tedavi edilmesi gerekir. Pek çok farklı nedene bağlı olarak gelişen bu sorunlarda tedavinin amacı kişiye kaybettiği çiğneme ve yeme fonksiyonlarını yeniden kazandırarak yaşam kalitesini yükseltmektir. Özellikle günlük rutinler sırasında zorlanan kişiler için çene eklem sorunları büyük problem yaratır ve özgüveni düşürmenin yanı sıra, sağlıksız bir yaşama sahip olma gibi önemli sonuçlar doğurur. Dolayısıyla çene eklemi tedavisi ile kişiye ağrısız ve normal bir yaşam kazandırmak hedeflenir.
Çene eklem sorunları tedavi planı hastalığın şiddetine göre belirlenir ve bütün sürecin hasta-doktor işbirliği ile yürütülmesi son derece önemlidir. Gerekli tanılama ve tetkiklerin ardından planlanan tedavi, birden fazla uygulamayı kapsayabilir.
- Öncelikle hastanın çok fazla çiğneme ve çene hareketi gerektirmeyen, ağzı yormayan yumuşak gıdalarla beslenmesi önerilir. Bu şekilde çene eklemi ve çiğneme kasları üzerindeki aşırı baskının azaltılması sağlanır.
- Buz kompresleri ve sıcak uygulamalar, özellikle açma kapama sorunları olan hastalar için uygundur. Bu uygulamaların yanı sıra çene kaslarını güçlendirecek çeşitli egzersizler yapılabilir.
- Diş hekiminin reçete ettiği ilaçlar kas ağrısının giderilmesine ve çene kaslarındaki kasılmanın ortadan kalkmasına yardımcı olur. Ağrı kesici, kas gevşetici ve antienflamatuar ilaçlar bir arada kullanılabilir.
- Özellikle dişleri sıkma nedeniyle oluşan çene eklem problemlerinde, çiğneme kaslarındaki etkinliği azaltan botulinum toksin botoks uygulamaları yapılabilir. Bu şekilde kasların gevşetilmesi ve eklem üzerindeki baskının azaltılması hedeflenir.
- Splinter adı verilen ve dişler arasında yerleştirilerek alt ve üst çeneyi birbirinden ayıran aparatlar, yanlış öğrenilmiş çene kapatma problemlerini düzeltmek için kullanılır. Takılıp çıkarılan bu aparatlar kişi çene kapama fonksiyonunu sağlıklı şekilde kazanıncaya kadar sürdürülür. Kişideki soruna bağlı olarak aparatların sadece gece yatarken veya gün boyu takılması gerekebilir.
- TENS adı verilen elektrik sinir uyarım yöntemi, yüz kaslarının ve çene ekleminin rahatlatılması amacıyla kullanılır. Hastaya verilen düşük seviyeli elektrik akımı ile kasların gevşetilmesi sağlanır ve ağrı şikayeti ortadan kaldırılır.
- Yüz kaslarına anestezik ilaç veya ağrı kesici enjekte edilmesiyle hastanın şikayetlerinden kurtulması sağlanır. Ayrıca enjeksiyon tedavisi çene kaslarının esnetilmesine de yarıdmcı olur.
- Kimi vakalar ancak ameliyat ile düzeltilebilir. Genel anestezi altında uygulanan ameliyat ile çene eklemindeki deformasyonun giderilmesi ve varsa tümör yapıların çıkarılması sağlanır. Ayrıca ciddi kırık ve yaralanmaların tedavisi için de ameliyat gerekir.
Kişinin ihtiyacına bağlı olarak, yukarıdaki yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada uygulanabilir. Tedavide belirleyici olan çene eklem sorunlarının neden kaynaklandığı ve ne seviyede olduğudur. Bu aşamada hekim ile hasta arasındaki uyum oldukça önemlidir ve uzman hekim kontrolünde uygulanan tedavilerin başarı oranı fazlasıyla yüksektir.